Cada año en el mundo se intoxican cerca de 3 millones de personas por el uso de agrotóxicos

Graciela GómezCon motivo do Día Internacional para a Loita contra os Plaguicidas (3 de novembro) reproducimos este artigo da avogada arxentina Graciela Cristina Gómez, publicado en Ecoportal e que chegou a nós vía Rebelion.org:

Cada año en el mundo se intoxican cerca de 3 millones de personas por el uso de agrotóxicos. Mueren más de 220 mil. Esto significa 660 muertes por día, 25 muertes por hora. El programa de vigilancia epidemiológica de los Ministerios de Salud y la Organización Panamericana de la Salud en 7 países de Centro América, estima que cada año, 400.000 personas se intoxican por plaguicidas.
Sigue lendo

[Comunicado de prensa] Centos de persoas amosan en Compostela o seu rexeitamento ás fumigacións con Flufenoxuron e piden unha Galiza sen pesticidas

Manifestación Compostela - Fumigacións NONVarios centos de persoas secundaron onte, 10 de xuño, a manifestación convocada pola Plataforma contra as Fumigacións-Por unha Galiza sen pesticidas en Compostela, para protestar contra a intención da patronal pasteira de combater a praga do gorgullo do eucalipto con fumigacións por toda Galiza, utilizando medios aéreos, e cun pesticida que será prohibido este ano en toda a Unión Europea: o Cascade (do fabricante Basf) que ten por principio activo o flufenoxuron.

Manifestación Compostela - Fumigacións NONEste pesticida está catalogado como daniño pola Unión Europea e a súa venda estará prohibida a partir do 1 de agosto pola súa toxicidade sobre a fauna (especialmente as abellas) e o medio ambiente, razóns polas que non poderá ser empregado máis alá do 31 de decembro. A pesar disto, a Xunta e a Asociación Española de Fabricantes de Pasta, Papel e Cartón (ASPAPEL) pretenden levar a cabo unha campaña de fumigacións aéreas con este produto, que recoñece, na súa propia ficha técnica, ser tóxico para as larvas das abellas, co que iso supón, non so para as colmeas, senón para a agricultura e a natureza en xeral, polo papel fundamental destes insectos nos procesos de polinización.

Tras partir da Alameda ás 12:00 horas, a manifestación discorreu pola rúa da Senra, prazas Galicia e Toural e rúa do Vilar, para rematar na praza das Praterías. Alí, o portavoz da Plataforma contra as Fumigacións, Xesús Asorey, leu o seguinte manifesto:

A “PLATAFORMA CONTRA AS FUMIGACIÓNS. POR UN FUTURO SEN PESTICIDAS”queremos poñer en coñecemento da cidadanía que:

– A patronal pasteira, ASPAPEL, coa colaboración da transnacional química BASF, e a conivencia da Xunta pretenden fumigar mediante medios aéreos cun produto altamente tóxico os eucaliptais galegos afectados pola praga do gorgullo (Gonipterus scutellatus).

– Estes pesticidas xunto con outros sistémicos (agrotóxicos) están detrás da progresiva desaparición das abellas galegas, nos lugares onde máis se usan estes pesticidas desapareceron até o 80% das colmeas. Máis de 30.000 colmeas desaparecen todolos anos na Galiza. Esto convertese nun grave problema xa que as abellas cumpren unha función vital nos ecosistemas, como principal vector polinizador.

O sector apícola forma parte integrante da agricultura galega. Proporciona ingresos primarios ou complementarios a máis de 4.000 familias en toda Galiza.

Presta uns servizos vitais a agricultura a través da polinización e contribúe ao mantemento da biodiversidade. Calcúlase que un 84% das especies vexetais e un 76 % da produción alimentaria dependen da polinización por parte das abellas, cuxo valor económico é moito maior que o valor do mel producido e ascende a uns 15.0000 millóns de euros anuais na UE.

A apicultura tamén presta un servizo importante aos ecosistemas a través da polinización, que contribúe a mellora da biodiversidade ao manter a diversidade xenética das plantas e o equilibrio ecolóxico.

Por añadidura, a apicultura forma parte do património agrícola galego e das nosas tradicións.

Cal é a especie máis valiosa do planeta? Son as abellas, según quedou plasmado nunha reunión de prestixiosos científicos de todo o mundo, en Londres no ano 2008

Se as abellas desaparecesen, como os científicos veñen alertando desde fai anos, a supervivencia da nosa especie (e moitas outras) veríase seriamente comprometida; mesmo Albert Einstein advirtiu no seu momento de que a supervivencia da especie humana dependía das abellas.

– A fumigación con medios aéreos, provoca que até o 60% dos agrotóxicos dispersados caian fóra do seu obxectivo e se expandan a quilómetros de distancia do punto de fumigación. Deste xeito, o agrotóxico pode afectar e chegar a espazos naturais , a fincas veciñas con cultivos (derramando a produción ecolóxica se existira), as zonas habitadas debido a gran dispersión da poboacíon galega, e tamén afectaría a auga que bebemos. Alén do perigo para nosa saúde e a dos nosos nenos, xa que é nociva para os que son alimentados con leite materno.

– Xunto a aplicación masiva deste agrotóxico,vai incluído un tratamento biolóxico cunha avispa australiana (Anaphes nitens). Este veleno, o “Cascade”, matará tamén á Anaphes e a todo artrópodo nun radio de quilómetros, pólo que sería absurdo e contradictorio fumigar a masa forestal de eucaliptos con produtos químicos a vez que se está tratando coa avespa. Tratamentos biolóxicos que se veñen aplicando dende fai anos, e que segundo as propias fontes da Xunta de Galicia , continúan na actualidade, polo tanto tirando os cartos e acabando co traballo realizado.

– Ademais disto, debe tomarse en consideración que o produto empregado, o Flufenoxuron, é un insecticida que se atopa en período de moratoria e vai desaparecer do mercado polos efectos nocivos que ten sobre a saúde e o medio.O período de graza concedido pola Comisión Europea para ser retiradas as súas existencias remata o 31 de decembro de 2012. Dende a Xunta de Galicia non se fai mención a esta cuestión polo que nos fai sospeitar que está dacordo con estas industrias interesadas, neste caso BASF, en vender os seus “stocks” de pesticidas que nuns meses só poderá colocar en países do chamado “Terceiro Mundo”, acto que tamén denunciamos.

Polo anteriormente expresado amosamos o noso firme rexeitamento a este intento de fumigación e manifestamos que: Se a Consellaría de Medio Rural segue a avalar as esixencias da industria da celulosa e da industria química, e opta por non parar as fumigacións aéreas con agrotóxicos estará avalando a fumigación masiva da cidadanía galega, da flora e da fauna, e sobre todo levando por diante a nosa soberanía alimentar co exterminio das abellas. Todo isto, para beneficiar, ostentiblemente, ás grandes industrias madeireiras e de produción de celulosa, a costa de comprometer o futuro e a supervivencia dos nosos sectores agrarios e gandeiros e da cidadanía en xeral.

Fronte esta visión da administración pública dos nosos montes tan lesiva para o país, como cidadáns negámonos a aceptar que o conxunto do territorio galego se converta na finca privada dunhas poucas industrias con licenza para esquilmar e contaminar ao seu antollo en beneficio único e exclusivo das súas contas bancarias.

A única solución a esta situación é a prohibición destes pesticidas e agrotóxicos, xa que se trata dun problema que atenta contra as abellas, o medioambiente, a biodiversidade e a saúde pública. Reclamamos por tanto das administracións a adopción de medidas urxentes tendentes a prohibir o uso destes produtos nas masas forestais e tamén na agricultura. Neste sentido, a producción agraria debe estar orientada cara modelos alternativos, máis sustentábeis e respectuosos co medio ambiente, como a produción agroecolóxica. Unha nova agricultura libre de agrotóxicos e transxénicos é necesaria para que as nosas abellas continúen a prestar un servizo natural, gratuíto e dun incalculable valor.

– Denunciamos que o principal responsabel da praga é o monocultivo de eucalipto que se estende por toda Galiza. Ademais de ser unha especie alóctona, este cultivo é un grave erro que converteu os nosos montes en “desertos verdes” causante dunha das grandes lacras do noso país, o lume. A única solución e outra política forestal baseada na multifuncionalidade e a diversidade produtiva do monte coa utilización doutras especies vexetais, que promovan un uso alternativo ou complementario, baseado na correcta ordenación dos nosos montes e do territorio para que formen parte da sociedade en xeral, e da veciñanza do rural. Isto bastaría para corrixir os erros cometidos ata o de agora o mesmo tempo que serven de alternativa o abandono do monte e a xeración de emprego.

– Pedimos que nestas medidas correctoras e de paralización das fumigacións se impliquen o resto das consellerías, que como Sanidade ou Medio Ambiente tamén teñen algo que dicir, xa que está en xogo a saúde pública e a nosa propia supervivencia.

Con todo o manifestado defendemos “A biodiversidade e a función produtora de alimentos do noso medio rural, que so se garante con prácticas agrícolas e forestais que sigan os principios da Agroecoloxía”.

Moitas grazas dende a Plataforma contra as Fumigacións

Medio Rural xa recibiu a primeira petición para fumigar 10.000 hectáreas de eucaliptos

Esta nova apareceu hoxe en La Voz de Galicia. Advertimos de que a data da manifestación que indican é errónea! A manifestación nacional en Compostela contra as fumigacións terá lugar o domingo día 10 de xuño. Axiña publicaremos a convocatoria oficial da mesma. Atentos a este blog e á nosa páxina en Facebook e conta de Twitter:

Primera petición para fumigar 10.000 hectáreas de eucaliptos

El repunte de la plaga de gorgojo enfrenta a silvicultores y apicultores

La primera solicitud de fumigación aérea con helicópteros contra el Gonipterus scutellatus, el gorgojo que come hojas y brotes del eucalipto, está siendo analizada por el Servizo de Montes de la Consellería de Medio Rural. Un grupo de propietarios forestales quiere rociar con flufenoxurón una superficie que suma 10.000 hectáreas. No hay plazo para decidir «pero respostaremos en tempo e forma», dice la Xunta, y precisa: «Dunha primeira análise tírase que son masas de eucaliptos continuas, non dispersas, e en ningún caso situadas en espazos protexidos ou zonas sensibles, como cursos de auga».

¿Quién se opone?

Industria y propietarios forestales (sobre todo los más afectados de la franja atlántica) la quieren pero apicultores y ecologistas rechazan la fumigación aérea. La Asociación Galega de Apicultura (AGA) que dirige Xesús Asorey lidera una plataforma de 50 asociaciones y partidos que reunieron 100.000 firmas para que la Xunta no autorice los tratamientos que promueve Aspapel (Asociación de Fabricantes de Pasta, Papel y Cartón). Argumentan que el pesticida matará las abejas, entre otros polinizadores, y contaminará aguas y tierras. Proponen reforzar la lucha biológica, soltando más avispillas que parasiten y controlen el gorgojo. Mañana a las 12.00 se manifestarán en la alameda compostelana.

¿Por qué lo rechazan?

El flufenoxurón es el principio activo del Cascade de BASF, y su autorización en la UE caduca en unos meses. Los abelleiros dicen que la «nube tóxica» puede ser la puntilla a la desaparición de colmenas que sufren desde hace años. Una parte de los apicultores cree que matará las larvas de abejas, ya afectadas por otros insecticidas neonicotinoides que las desorientan tras ingerirlo en el polen. Aseguran que es de amplio espectro, que matará otros insectos (incluidas avispillas parásitas) y si acaba en las aguas afectaría a los anfibios. Creen que podría perjudicar la salud de las personas. Algunos micólogos también temen que pueda ser absorbido por las setas.

¿Por qué lo proponen la industria y silvicultores?

La Asociación Forestal de Galicia (AFG) y otros propietarios creen que el tratamiento químico con medios aéreos es necesario donde el gorgojo se ha desbordado, y como paso previo a la suelta de la avispilla parásita que lo mantenga a raya. En colaboración con ayuntamientos, informaron a los silvicultores para que autoricen tratar sus parcelas. Es voluntario. Francisco Dans, director de la AFG, dice no entender toda la campaña en contra desatada. «Defendemos un tratamiento integrado, químico y biológico, en montes concretos, donde el goniptero se disparó, lo que ocasiona mermas y pérdidas de rentabilidad muy elevadas». Antonio de María Angulo, presidente de la Asociación Profesional de Selvicultores Silvanus, dice que se han dado datos falsos sobre el tema, y se ha politizado: «Estamos plenamente convencidos y nuestra propuesta está a favor de la lucha biológica con Anaphes nitens, pero debemos tener en cuenta que la afección de las masas de eucalipto en algunas zonas es muy importante y para combatirla es necesaria una lucha integral que primeramente rebaje la población del gorgojo para que la suelta posterior del parásito sea efectiva y logre su objetivo, que no es otro que estabilizar las poblaciones de ambos insectos buscando su equilibrio». Remarca que el flufenoxurón es un producto legal en la actualidad «y que por cierto se utiliza también para tratamientos en las viñas, que dan uvas, es decir en productos de consumo humano».

¿Qué hará la Xunta?

AGA dice que el gancho es la gratuidad que se les ofrece a los propietarios, pero Medio Rural negó que promueva tratamientos aéreos con insecticidas, una actividad (hay unos 40 operadores y 120 pilotos en España) con normas cada vez más restrictivas. Dice que solo le compete evaluar las peticiones y emitir, si procede, la autorización administrativa, algo que no se necesita para fumigar desde tierra, como se hizo hasta ahora. La Xunta dice que apuesta por la lucha biológica y soltará un 164 % más de avispillas (en total 250.000 ootecas parasitadas) que en el 2011, aparte de las que financien los propietarios forestales.

La Voz ademais de información erroneamente sobre a convocatoria de manifestación, algo xa grave de por si, desinforma pintando o asunto como un conflito entre silvicultores e apicultores, cando unha boa parte dos silvicultores, conscientes dos graves efectos destas fumigacións, posicionáronse xa claramente en contra delas, como xa vimos publicando neste blog. Agacha tamén que organizacións ecoloxistas, o sindicato agrario SLG ademais de produtores ecolóxicos e todo tipo de organizacións sociais están en contra e fan parte desta plataforma.

Tamén reproducen a falsa teoría xa empregada pola Xunta de Galicia nas súas comunicacións ao respecto indicando que o flufenoxurón non se poderá seguir a usar «por un problema de caducidade de licencias», cando a realidade, accesible nas publicacións oficiais da Comisión Europea, é que se vai retirar polos seus demostrados efectos nocivos para o medio ambiente.

Tamén sementa a dúbida sobre os efectos tóxicos que a propia etiqueta do produto da por seguros («Una parte de los apicultores cree que matará las larvas de abejas») e sobre a opinión dos apicultores, como se estivesen dividos ao respeito.

Tampouco parecen se ter informado correctamente ao indicar «por otros insecticidas neonicotinoides», cando o flufenoxurón non é dese tipo de insecticidas.

Por outra banda din «creen que el tratamiento químico con medios aéreos es necesario donde el gorgojo se ha desbordado, y como paso previo a la suelta de la avispilla parásita que lo mantenga a raya», cando xa é coñecido que a avespa foi xa introducida nas zonas afectadas e polo tanto estará presente cando se fumigue e sufrirá os efectos do insecticida.

La Voz complementa ao artigo coas declaracións dun técnico favorable ás fumigacións, do Centro Areeiro, que ten boa parte de culpa nesta plan de fumigacións masivas por ter informado á Mesa da Madeira de que non había problema con este insecticida:

«Aquí no hay costumbre, pero se pulverizan hasta olivos y encinares»

La pulverización aérea de flufenoxurón se planteó este otoño en una Mesa da Madeira. La plaga iba a más y en febrero la Estación Fitopatolóxica do Areeiro (Pontevedra) confirmó que las puestas del gorgojo se habían adelantado un mes respecto al 2011. Los apicultores -un gran porcentaje de la miel gallega procede de la floración del eucalipto- creen que, ante la próxima caducidad de autorización para el Cascade, se buscaba «dar salida» sobre los eucaliptales gallegos a una gran cantidad de producto. Dicen que fumigar ahora, en la época de máxima actividad de las abejas y otros seres vivos, podría devenir en una catástrofe ecológica y económica. Sospechan que la fumigación por tierra del año pasado en 12.000 hectáreas de carballeiras ourensanas frente a la pulguiña, mató muchas abejas.

¿Qué dicen los técnicos? Pedro Mansilla, director de O Areeiro: «Solo recomiendo fitosanitarios registrados. De lo que hay en el mercado, este es de lo mejorcito en toxicidad, es antiquinizante, impide la muda del bicho. Se trataría al amanecer y al atardecer, y es poco peligroso para las abejas». «No estoy a favor ni en contra, pero con mermas del 20 al 30 % de madera, hay que actuar. La pulverización sería a muy bajo volumen, 200 cm3 de caldo por hectárea, casi nada, con un impacto bajísimo», dice Mansilla, cuyo centro ha producido 5 millones de avispillas parasitoides. «Aquí no hay costumbre -añade- por el clima y el minifundio, pero en Andalucía se fumiga frente a la mosca del olivo y en otros muchos lugares para combatir la plaga de tortris del encinar y así lograr las bellotas para el jamón pata negra».

Insisten de novo na suposta caducidade, agachando que a prohibición se debe a que se teñen demostrado os efectos demasiado prexudiciais para o medio ambiente do Cascade.

Pensamos que declaracións como «es de lo mejorcito» e «es poco peligroso para las abejas» que contradín o que a Comisión Europea (se é tan bo por que o prohiben?) e o propio fabricante indica na etiqueta e nas follas de seguridade do produto son inaceptables nun profesional da súa responsabilidade, máxime cando traballa nun centro financiado con fondos públicos, e que polo tanto pagan todos os cidadáns.

Mata al bicho, pero arrasa todo: El pesticida que acaba con el gorgojo del eucalipto es letal para el suelo y el agua

Artigo de Antón Lois (Amigos da Terra) aparecido hoxe en La Voz de Galicia, edición de Vigo:

Mata al bicho, pero arrasa todo

El pesticida que acaba con el [gorgojo del] eucalipto es letal para el suelo y el agua

El bichito se llama Gonipterus scutellatus, que dicho así suena regular. Quizás no lo conozcamos personalmente aunque sí tenemos pruebas de su existencia en nuestra vecindad. No hace falta más que acercarse a un eucaliptal y fijarse en sus hojas con muestras de haber sido mordisqueadas por nuestro protagonista.

Parece poca cosa pero hasta no hace mucho resultaba imposible ver semejante cosa en Galicia. El eucalipto, como especie exótica, carecía de depredadores en nuestro entorno. El bichito llegó como polizón hace veinte años precisamente en una partida de madera importada de Sudáfrica (a donde llego décadas antes procedente de su Australia natal). Concretamente desembarcó en Marín, le gustó el panorama de las Rías Baixas, y se instaló. Ahora ya ocupa todo el noroeste peninsular. El animalillo, todo hay que decirlo, además de víctima inocente es bonito, con esa mirada entre triste y curiosa que tienen los gorgojos, esos pequeños escarabajos con una especie de trompita por nariz.

Pero sus hábitos alimenticios no son del gusto de algunos humanos. La criatura se come los eucaliptos, exclusivamente y con fruición, por lo que hace tiempo que los fabricantes de papel le declararon la guerra. Esa guerra acaba de aumentar de intensidad química estos días y como en todas las guerras modernas hay víctimas inocentes y daños colaterales.

El nuevo armamento a utilizar por tierra y aire se llama flufenoxurón, un biocida neonicotinoide que resulta letal no solo para el Gonipterus, sino para otros insectos, para el suelo, las aguas y por su carácter bioacumulativo también tóxico para los seres humanos pues se trata de un pesticida químico de síntesis que nuestros organismos no pueden eliminar.

Preocupación por las abejas

Deberíamos preocuparnos por todos los insectos polinizadores, pero especialmente por las abejas, porque ellas polinizan el 80% de las plantas con flores. Dicho de otra forma, de que las abejas sobrevivan depende el 76% de nuestra alimentación. El flufenoxurón mata también a las abejas. Por si fuera poco el pesticida se fija a las hojas con derivados de parafina, como si fuera una vela, con lo cual aumenta el riesgo de incendios en especies ya de por si víctimas frecuentes del fuego.

Por todo ello el flufenoxurón se encuentra desde el pasado año en moratoria dentro de la Unión Europea para su retirada gradual del mercado. A partir de agosto se prohibirá su comercialización y su uso definitivamente en diciembre. El más elemental principio de precaución debería aconsejar a la industria papelera y a la Xunta no utilizar un producto que por su toxicidad ya está anunciada su total prohibición para finales de este año, en lugar de aliarse con su productora, BASF, para dar salida a sus excedentes.

Apenas quedan por lo tanto seis meses para su utilización, al menos para el uso legal pero sus fabricantes cuentan con un enorme excedente de producción al que conviene darle salida cuanto antes, suponemos que a precio de oferta por liquidación, nunca mejor dicho, porque el coste en pérdida de biodiversidad no se suma a la factura final.

Fumigar Zamáns

Preocupados por ello nada menos que 40 organizaciones sociales (ecologistas, agrarias apicultores) y 7 partidos políticos promueven una plataforma contra las fumigaciones. Por supuesto Vigo, que cuenta con su porcentaje importante de monocultivos en sus áreas forestales periurbanas, está dentro de los 28 puntos de la provincia en los que se pretende fumigar, concretamente el área de Zamáns y precisamente el entorno del embalse que suministra la mayoría del agua que utilizamos. Pero en el caso de las fumigaciones, especialmente las aéreas, el punto concreto de aplicación es muy relativo pues el viento puede dispersar hasta un 60% del pesticida fuera del objetivo previsto que en este plan de fumigaciones abarca en cada una de las zonas un diámetro de 8 kilómetros.

Es un dato interesante que deberían saber las personas que viven no solamente en Vigo, sino también en todas las poblaciones de su área metropolitana. Si las ponemos en un mapa cuyo centro fuera Vigo la conclusión no es muy tranquilizadora? estamos rodeados.